http://7ta7.niniweblog.com/

برگرفته از مجله اينترنتي كودك

مغز در حال رشد كودك شما

مغز كودك شما در زمان تولد، حدودا صد ميليارد سلول داشت. اين مطلب به خودي خود شگفت انگيز و جالب توجه است، اما آنچه در مغز او در اين دوران اتفاق مي افتد، شگفت انگيزتر است.

هر كدام از آن سلولها در حال ارسال و دريافت سيگنالهاي الكتريكي است و همچنين اين سلولها با يكديگر پيوندهايي ايجاد مي كنند كه با تكرار و تمرين، نهايتا منجر به تشكيل شبكه هايي از سلولهاي عصبي خواهد شد. اين شبكه ها (كه معمولا مدارهاي عصبي ناميده مي شوند)، امكان فكر كردن و يادگيري را براي كودك فراهم مي سازند. هنگامي كه سه سال از تولد او بگذرد، هزار هزار ميليارد پيوند عصبي در مغز او تشكيل شده است.

اكنون، مغز كودك شما در حال ايجاد مسيرهاي عصبي است كه در تمام طول عمر او مورد استفاده قرار خواهند گرفت. هر كدام از اين پيوندها و مسيرها كه مرتب مورد استفاده قرار گيرد به يك پيوند يا مسير دائمي تبديل مي شود، در حالي كه اگر برخي از اين پيوندها مرتب مورد استفاده قرار نگيرند، ممكن است از بين بروند. به همين دليل، متخصصين بر اهميت سه سال اول زندگي، بسيار تاكيد مي كنند: هركاري كه شما به همراه كودك خود انجام دهيد، از بازي كردن تا خوردن و راه رفتن و كتاب يا شعر و آواز خواندن، به مغز او كمك مي كند تا فعاليت بيشتري انجام دهد.

هرگاه كودك خود را در برابر تصاوير، صداها و حسهاي جديد قرار دهيد، در واقع مغز او را در برابر دنيايي بزرگتر و هيجان انگيزتر قرار داده ايد. هنگامي كه تخيل خود را به همراه او به كار بگيريد؛ مثلا بگوييد: «نگاه كن! من يك ببر هستم توي يك جنگل بزرگ!» يا «فرض كن مي خواهيم به خانه مادربزرگ برويم»، در واقع مغز او را وادار مي كنيد تا پيوندها و مسيرهايي تشكيل دهد كه به ايجاد خلاقيت و تخيل در او منجر خواهد شد.
 

تخيل كودك چگونه كار مي كند؟

از آنجا كه مهارتهاي كلامي كودك شما هنوز چندان پيشرفت نكرده اند، به سختي مي توان فهميد كه او دقيقا به چه چيزي فكر مي كند. اما شما مي توانيد نشانه هاي تخيل او را در تقليد كردن هاي او از آنچه كه در اطرافش مي بيند، تشخيص دهيد؛ اين رفتار عموما بين هجده تا بيست ماهگي شكل مي گيرد. كودك شما ممكن است دقيقا كارهايي را كه شما انجام مي دهيد تقليد كند؛ برنامه روزانه اي را كه براي او ريخته ايد، بر روي عروسكهايش پياده كند، به آنها غذا بدهد يا آنها را بخواباند.
 

خيال پردازي هاي كودكانه چه كمكي به او مي كند؟

تخيل قوي در كودك مي تواند بسيار بيشتر از آنچه شما فكر مي كنيد، در مسير زندگي به او كمك كند.

وسعت دامنه لغات: معمولا دامنه لغات كودكاني كه به بازيهاي تخيلي علاقه نشان داده يا به داستانها و كتابهايي كه ديگران برايشان مي خوانند گوش مي دهند، بسيار وسعيتر و بهتر است. البته شما ممكن است نتايج چشمگير اين مطلب را سال آينده ببينيد، هنگامي كه تعداد لغات مورد استفاده كودك شما جهشي ناگهاني پيدا خواهد كرد؛ اما سنگ بناي اين پيشرفت چشمگير را بايد در اين دوره بريزيد.

به دست آوردن كنترل: "نقش بازي كردن" و "وانمود كردن" اين امكان را براي كودك فراهم مي كنند تا آن كسي باشد كه دوست دارد. احساسات منفي اش را كشف و بررسي كند، چيزهايي را كه تا كنون ياد گرفته تمرين كند و اوضاع را به آن صورتي كه دوست دارد در بياورد. داستانهايي كه مثلا در آن سه بره باهوش، جلوي گرگ بد را مي گيرند، يا بازيهاي تخيلي كه در آنها عروسكش را به زور به حمام مي برد، اين حس را به او منتقل مي كنند كه او حتي در شرايط نا آشنا يا ترسناك نيز مي تواند كنترل اوضاع را به دست گيرد.

حل كردن مسائل: روياپردازي پيرامون موقعيتهاي تخيلي، نحوه تفكر خلاقانه را به كودك شما آموزش مي دهند و مي تواند يك ابزار بسيار مفيد در فرآيند حل مساله توسط كودك باشد. مطالعات نشان مي دهد افرادي كه در زمان خردسالي از تخيل قوي برخوردار هستند، معمولا اين قابليت را در بزرگسالي نيز حفظ مي كنند و در نتيجه، نتايج بهتري در فرآيندهاي حل مسائل به دست مي آورند. آزمايشهاي بعدي در طول زندگي افرادي كه در كودكي تخيل قوي تري داشتند مشخص كردند كه اين افراد هنگام برخورد با چالشها يا مشكلات غيرمترقبه (مثلا جا گذاشتن كتابي كه براي مدرسه لازم دارند)، مي توانند از منابع و گزينه هاي بيشتري براي پيدا كردن راه حل مناسب، استفاده كنند.
 

شما براي كمك به پيشرفت تخيل كودك خود چه مي توانيد بكنيد؟

براي او كتاب بخوانيد: كتاب خواندن براي كودك، يكي از بهترين راههايي است كه مي تواند مغز او را به خوبي تغذيه كند. كتابهايي را انتخاب كنيد كه عكسهاي رنگي و بزرگ به تعداد زياد داشته باشند و از اين فرصت (تا زماني كه هنوز كودك شما خواندن را ياد نگرفته و اصرار نمي كند كه دقيقا متن كتاب را براي او بخوانيد)، استفاده كنيد؛ چون مي توانيد هر داستاني كه دوست داريد براي او سر هم كنيد! عكس چيزهاي مختلف، از سوسك گرفته تا فرفره را به او نشان بدهيد؛ صداي حيوانات يا وسائل مختلفي را كه در داستان به آنها اشاره شده، براي او در بياوريد؛ صداهاي خاصي را براي شخصيتهايي كه در داستان هستند، ابداع كنيد؛ و درباره اينكه چه اتفاقاتي براي آدمها يا حيوانات كتاب داستان افتاده يا ممكن است بيفتد، صحبت كنيد.

براي همديگر داستانهاي جديد بسازيد و بگوييد: مي توانيد از خودتان يك داستان بسازيد و براي كودك بگوييد؛ اين كار به اندازه خواندن يك كتاب داستان مي تواند براي او مفيد باشد. همچنين اگر بتوانيد از خود او به عنوان شخصيت اصلي داستان استفاده كنيد، به كودك كمك خواهد كرد تا درك و احساسش را پيرامون خودش به عنوان يك موجود مستقل، پرورش دهد. البته او هم به زودي قادر خواهد بود كه از خودش داستان بسازد و براي شما بگويد.

از موسيقي بهره بگيريد: هرچند سن كودك شما اجازه نمي دهد كه بتوانيد از كلاسهاي منظم موسيقي براي او استفاده كنيد، اما مي توانيد دنياي او را پُر از موسيقي كنيد. با همديگر به موسيقيهاي مختلف گوش بدهيد و او را تشويق كنيد كه با آواز خواندن، رقصيدن و يا نواختن موزيك به كمك پيانوي اسباب بازي يا وسايل خانگي ديگر، شما را همراهي كند.

كودك را تشويق كنيد تا نمايش بازي كند: كودكان از تبديل وقايع روزمره و يا تخيلاتشان به نمايشهاي جالب و بازي كردن در اين نمايشها، چيزهاي زيادي مي آموزند. هنگامي كه كودك شما يك نمايشنامه ساده را طراحي مي كند، افراد و شخصيتها را درون آن مي چيند و نهايتا در اين نمايش كوچك بازي مي كند، مهارتهاي كلامي و اجتماعي او افزايش مي يابند. او با بازي كردن دوباره يا چندباره نمايشهايي كه موضوع غم، شادي، ترس يا امنيت را در خود دارند، بر روي احساسات و عواطف خود تمرين مي كند. هنگامي كه او خود را به عنوان يك پدر، دكتر و يا معلم تصور مي كند، احساس قدرت كرده و همچنين مسوول بودن را تمرين مي كند.

لوازم نمايش را براي او فراهم كنيد: تقريبا هر چيزي مي تواند در يك نمايشنامه تخيلي مورد استفاده قرار گيرد و البته براي كودكان، هر چقدر اين وسايل ساده تر باشند، بهتر هستند. يك جعبه مقوايي مي تواند ماشين، كشتي يا قطاري باشد كه كودك با آن به اين سو و آن سو برود و يك حوله حمام هم مي تواند نقش لباس سوپرمن را بازي كند. از آنجا كه بخش عمده اي از اين نمايشهاي تخيلي در ذهن و مغز كودك اتفاق مي افتد، او به لباسهاي پر زرق و برق و مفصل (مثلا لباسهاي شخصيتهاي كارتوني) چندان نياز ندارد.

اگر يك جعبه يا چمدان براي كودك خود آماده كنيد تا ابزار و وسايل نمايشهاي تخيلي اش را درون آن بگذارد، اين بازي براي او هيجان انگيزتر خواهد شد. اگر هر از چند گاهي، وقتي كودك شما متوجه نيست، چيزهاي جديدي داخل جعبه بگذاريد مي توانيد او را شگفت زده كنيد: «بذار ببينيم امروز چي توي جعبه است؟».

و اما در مورد تماشاي تلويزيون، بهتر است ميانه روي را پيش بگيريد. متخصصين توصيه مي كنند كه كودكان زير دوسال نبايد تلويزيون ببينند، اما برخي از والدين نهايتا مجبور مي شوند به كودكان اجازه دهند كه مدت كوتاهي را به تماشاي تلويزيون بگذرانند. هنگامي كه كودك، برنامه هاي تلويزيون را تماشا مي كند، سعي كنيد كه بيش از ده تا پانزده دقيقه به طور مداوم پاي تلويزيون ننشيند. شايد دچار اين وسوسه شده باشيد كه از تلويزيون به عنوان پرستار مجاني براي كودك خود استفاده كنيد، چون هنگامي كه او تلويزيون مي بيند، دردسر درست نمي كند، معمولا به كارهاي خطرناك نيز نمي پردازد و شما مي توانيد به كارهاي خودتان برسيد؛ اما از اين كار به شدت خودداري كنيد. در عوض، هر وقت او مي خواهد تلويزيون ببيند، با او به تماشاي تلويزيون بنشينيد؛ براي او سوالاتي را مطرح كنيد؛ در مورد آنچه در نمايش يا فيلم گفته مي شود با هم صحبت كنيد؛ و سعي كنيد پاسخ و واكنش او را به اين موارد، بفهميد.

چگونه مي توانيد با خيالپردازي هاي كودكتان زندگي كنيد؟

تعريف و اجراي برخي قوانين (به عنوان مثال اينكه اجازه ندارد با شمشير اسباب بازي اش، كسي را بزند)، جهت دستيابي به شادي و خوشحالي پايدار براي خود و كودكتان، ضروري است. اما هر وقت كه مي توانيد اجازه دهيد كودكتان با تخيلاتش زندگي كند. ممكن است كودك شما از ميز ناهارخوري به عنوان كلبه اسكيموها استفاده كند! در نتيجه شما مي توانيد شام يا ناهار را روي زمين و در اطاق نشيمن صرف كنيد.

متخصصان بر اين باورند كه داشتن يك دوست تخيلي، نشانه خلاق و اجتماعي بودن كودكي است كه راهي را براي غلبه بر ترسها و نگرانيهايش پيدا كرده است. برخي مطالعات نشان مي دهند كه تقريبا نيمي از كودكان در دوره اي از زندگي شان، يك دوست تخيلي داشته اند.

با اين حال، اگر كودك شما يك اشتباه انجام داد و پس از آن دوست تخيلي اش را مقصر دانست و سرزنش كرد، شما بايد با وارد شدن به اين صحنه، سعي كنيد حقيقت را به او نشان بدهيد. البته نبايد او را به دروغگويي متهم كنيد، بلكه آن رفتار يا عمل را مورد توجه قرار دهيد. كودك خود و دوست تخيلي اش را وادار كنيد تا آن اشتباه را جبران كنند (مثلا آشغالها را از روي زمين جمع كنند، يا عذر خواهي كنند، يا هر چيز ديگر) و براي او روشن كنيد كه آن عمل يا رفتار، به هيچ وجه قابل قبول نيست.

وقتي كودك شما براي سومين روز متوالي اصرار مي كند كه لباس آدم فضاييها را در مهدكودك بپوشد، ممكن است فكر كنيد با يك مشكل جدي مواجه شده ايد. افراد بزرگسال به قدري با اجتماع ارتباط داشته اند كه قادر هستند مرز مشخصي بين محيطهاي عمومي و محيطهاي خصوصي قائل شوند (مثلا شما مي دانيد كه پيژامه و دمپايي راحتي براي استفاده در داخل منزل مناسب است، اما براي رستوران مناسب نيست)، اما كودكان به اين صورت فكر نمي كنند. هرگاه در اينگونه مواقع مي خواهيد كودك را مجبور به انجام كاري بكنيد (مثلا بگوييد: "لباسهاي سيندرلا را همين حالا در بياور")، به ياد بياوريد كه كودك شما هنوز قادر به درك اين محدوديتها نيست و البته لازم هم نيست كه چندان نگران طرز لباس پوشيدن كودك خود باشيد.

غافل شدن از نشانه هایی که کودک بروز می دهد یکی از اشتباهاتی است که اغلب والدین همیشه مرتکب می شوند. اما رسیدگی و توجه به کودک براساس این نشانه ها، زندگی را برای همه اعضا از این رو به آن رو می کند.

نمی دانم چطوری به اداره پست رسیدم. واقعا خدا ما را رساند! با چشم هایی خیره و عصبی و فرزندم که پشت سرم جیغ زنان می آمد وارد شدم. آرام به انتهای صف رفتم. همه یکی بعد از دیگری نوبت خود را به من دادند. از آرام کردن کودک ناامید شده بودم. خب اشتباه از خود من بود. تازه کاری و نابلدی من در آن روز باعث بدخلقی اش شده بود.

من متوجه مالیدن چشم هایش که نشان می داد او خسته است، نشدم. جای تعجبی نداشت که او تبدیل به آن موجود نحس وحشتناک کوچولو شده بود. متاسفانه، من به ندرت متوجه نشانه های رفتاری فرزندم می شوم و الگوهای مشترک رفتاری کودکان را فراموش می کنم.
 

همه کودکان در هنگام خستگی و گرسنگی مثل هم عمل می کنند. این بزرگ ترها هستند که باید متوجه باشند و نیازهای کودک را به موقع برآورده سازند. من باید از بی حوصلگی و کج خلقی او می فهمیدم که خسته است و باید او را می خواباندم و سپس در موقع مناسب به دنبال کارها می رفتم.

غافل شدن از نشانه هایی که کودک بروز می دهد یکی از اشتباهاتی است که اغلب والدین همیشه مرتکب می شوند. اما رسیدگی و توجه به کودک براساس این نشانه ها، زندگی را برای همه اعضا از این رو به آن رو می کند. به همین خاطر، بیشترین اشتباه های متداول والدین را طبق نظر متخصصان در این جا آورده ایم.

1 – نگرش ما فوق العاده منفی است

«خواهرت را کتک نزن! اتاقت را نامرتب نکن!» تعداد نکن نکن هایی که به کودک نوپا یا پیش دبستانی خود می گویید غیرقابل شمارش است.

راه حل: آن رفتاری را که مایلید از فرزند خود ببینید به او متذکر شوید. هیچ کس دلش نمی خواهد فرزندی تربیت کند که محدودیت ها را نمی فهمد. اما «نه» گفتن دائمی والدین به کودک موجب می شود که او نسبت به آن کر شود و این کلمه قدرت خود را از دست می دهد. به علاوه، ما اغلب به کودکان می گوییم که نباید فلان کار و بهمان کار را انجام دهند بدون آنکه به آنها بگوییم چه کار و رفتاری را بهتر است انجام بدهند.

بنابراین، نه گفتن هایتان را برای مواقع واقعا خطرناک نگه دارید (مثلا هنگامی که کودک می خواهد چنگال را در پریز برق کند) و بر آموزش و گفتن رفتاری که می خواهید از کودکتان ببینید تمرکز کنید. برای نمونه، به جای آن که بگویید: «توی وان حمام نباید بایستی!» بگویید: «ما توی وان می نشینیم چون سطح آن لیز است و ممکن است سر بخوریم!» در ادامه، وقتی کودک نشست و مشغول آب بازی شد از او تعریف کنید تا رفتار خوب در او تقویت شود.
2 – سطح توقع ما از کودکانمان خیلی بالاست

در مجلسی نشسته اید و ناگهان کودک شما فریاد می زند به محض این که او را دعوت به سکوت می کنید دوباره داد می کشد. شکنجه کامل! چرا به حرف شما گوش نمی دهد؟

راه حل: نقش یک معلم را بازی کنید. بسیاری از کودکان هنوز کنترل امیال درونی و ادب و نزاکت حضور در مکان های عمومی را فرا نگرفته اند. اما والدین فکر می کنند که کودکان بیشتر از آن چه عمل می کنند می فهمند.

هنگامی که کودکتان اصل و قاعده ای را می شکند به خودتان یادآوری کنید که او از روی عمد این کار را نمی کند، فقط نمی داند در چنین شرایطی چگونه باید عمل کند. بنابراین، پرخاش کردن و کتک زدن موثر (و مطمئنا منصفانه) نیست. سعی کنید تمام هم و غم خود را به توضیح و نشان دادن آن رفتاری که می خواهید از او ببینید، بگذارید و در بیان خیلی راحت و ساده برای او توضیح دهید که مثلا: «من ساکت هستم چون الان در این جمع هستیم و اگر چیزی از بابا خواهم به آرامی در گوش او خواهم گفت.»

همچنین، او را متوجه رفتارهای خوب و درست دیگران کنید (ببین چارلی چقدر قشنگ نشسته و نقاشی می کند تا غذا حاضر شود) کودکان مقلد به دنیا می آیند. به این ترتیب، الگوسازی یا جلب توجه آنها به رفتاری که می خواهیم از آنها ببینیم زمان زیادی می برد.

این کار مستلزم صرف زمان و تکرار مکرر برای کودک است، تا یاد بگیرد چگونه رفتار کند و خود را کنترل کند و به این معنی است که شما باید دائما به او یادآوری کنید و هنگامی که پیام شما را نمی گیرد او را از آن مکان دور کنید. در طول زمان، اون یاد خواهد گرفت که چگونه رفتار کند.

3 – ما خود الگوی رفتارهایی می شویم که نمی خواهیم از او سر بزند

وقتی چیزی را می اندازید ناگهان داد می نزید. در خیابان کسی جلویتان می پیچد و شما هم نسبت بی ادبانه ای به او می دهید. اما سپس، هنگامی که در موقعیتی مشابه، کودکتان نیز همچون شما عمل می کند دیوانه می شوید.

راه حل: عذرخواهی کرده و رفتار خود را اصلاح کنید. اثر هر رفتاری همانند یک بومرنگ به سوی فرد برمی گردد. اگر داد بزنید به احتمال قریب به یقین فرزند شما نیز داد خواهد زد. بله، رفتار یک انسان کامل را در طول روز داشتن کار واقعا سختی است.

پس، هرگاه اشتباه کردید عذرخواهی کنید. احساسات و عواطف، قوی هستند و گاهی عنان کنترل آنها حتی از دست ما بزرگ ترها نیز خارج می شود. اما با این حال، «ببخشید گفتن» نمایانگر آن است که ما جوابگوی طرز رفتار خود هستیم.

همچنین، فضایی ایجاد می شود که درباره علت واکنش خود توضیح بدهید و واکنش های بهتری برای مواقع سختی و یاس ارائه دهید. این دقیقا همان کاری بود که دینا با فرزند 5 ساله خود کرد: «جک موقع لباس پوشیدن خیلی غرولند می کرد تا کار را به آن جا کشاند که دینا ناگهان صربه ای به او زد و گفت: «ساکت شو و لباس را بپوش!» اما کمی بعد، با تشخیص این که خودش به هیچ وجه دلش نمی خواهد چنین رفتاری از فرزندش در شرایط مشابه ببیند جلوی او دوزانو نشست و معذرت خواهی کرد. سپس برای او توضیح داد که باید سر موقع در مدرسه حاضر باشد. رفتار او کار خودش را کرد. از آن پس، جک سر موقع برای رفتن به مدرسه حاضر بود.
 

4 – وقتی از سر و صدای بچه ها آزرده می شویم فورا مداخله می کنیم

تا سر و صدای بچه ها را که در خانه دنبال یکدیگر می کنند می شنویم سر آنها فریاد می کشیم.

راه حل: به طور حساب شده نادیده بگیرید. اغلب، هر عمل بچگانه ای که از بچه ها سر می زند والدین خود را ملزم به دخالت در آن می دانند. خوب است بدانید همیشه بچه بد بودن آدم را از زندگی سیر می کند. فراموش نکنید که گاهی کودکان کارهایی انجام می دهند که به نظر شما آزار دهنده اند اما در واقع آنها در حال کشف مهارت ها و استعدادهای خود هستند. (بنابراین، اجازه دهید کودک نوپای شما آب میوه را در کورن فلکس بریزد. چون او در حال یادگیری درباره مایعات است)

گاهی اوقات نیز آنها خواهان جلب توجه هستند. هنگامی که موقع واکنش فرا می رسد قاعده اصلی را حفظ کنید. یعنی تا موقعی که خطری آنها را تهدید نمی کند به طور نامحسوس مراقب آنها باشید. اگر کودک شس ساله تان با بینی در ضبط را باز و بسته می کند فریاد نکنید. صبر کنید؛ انگار که هیچ اتفاقی نیفتاده است. به کار خود ادامه دهید و شاهد نتیجه باشید.

به احتمال زیاد، اگر واکنشی نشان ندهید او دست از کار بد خود خواهد کشید، در نتیجه، از داد و فریاد پیشگیری کرده اید و در آخر، به آرامش بیشتری خواهید رسید.

5 – همه ما حرف زیاد می زنیم اما عمل نمی کنیم

«تلویزیون را خاموش کن... جدی گفتم.. شوخی ندارم!» وقتی اخطارهای شما گنگ و مبهم است کودکتان همچنان به رفتار بد خود ادامه می دهد و به هیچ نتیجه ای نمی رسید.

راه حل: حد و حدودی برای کودکتان تعیین کنید و آنها را به مرحله اجرا بگذارید. غرزدن، مهلت دادن و مذاکره برای کودک در حکم آن است که همکاری در اجرای احکام شما کاملا اختیاری است. برای این که به بچه ها یاد بدهید از قوانین شما پیروی کنند انتظارات خود را روشن و شفاف بیان کنید و اگر از قوانین سرپیچی کردند واردعمل شوید.

اگر می خواهید کودکتان از روی مبل بلند شود و تکالیف مدرسه اش را انجام دهد با جمله دستوری احترام آمیزی از او بخواهید: «لطفا تلویزیون را خاموش کن و تکالیف مدرسه ات را انجام دهد.» اگر از حرف شما پیروی کرد از او تشکر کنید وگرنه، او را با پیامد کارش آشنا کنید: «من الان تلویزیون را خاموش می کنم و تا موقعی که تکالیفت تمام نشده حق دیدن تلویزیون را نداری.»
 

وقتی که کودک سه ساله خود را به خاطر این که برادر کوچک ترش را کتک کزده است به اتاقش می فرستید او با خشم و غضب سر خود را به زمین می کوبد.

او را به اتاقش راهنمایی کنید و از او بخواهید ساکت و آرام آن جا بنشیند. این کار را از آن جهت انجام می دهید که او به آرامش برسد و به هیچ وجه تنبیه محسوب نمی شود. بعضی بچه ها روی موافق به این عمل نشان می دهند. اما بعضی دیگر، فکر می کنند آنها را پس زده اید و از نظر شما مردود شده  اند و درنتیجه، بسیار مشوش می شوند. با این کار شاید اوضاع آرام شود اما نتیجه چندانی دربر ندارد.

راه دیگر آن است که وقتی او را به اتاقش راهنمایی می کنید شما هم ساکت کنار او بنشینید. اگر خیلی اوقاتش تلخ است او را بغل کنید تا آرام بگیرد. وقتی آرام شد برای او توضیح دهید که چرا رفتارش از نظر شما رفتار خوبی نبوده است. چنانچه خودتان بسیار عصبانی هستید و نمی توانید این کار را انجام دهید به خودتان زمان بدهید.

هر وقت آرام شدید برایش توضیح دهید که بهتر است چه رفتاری داشته باشد. شاید چنین جمله ای برای شروع بهتر باشد: «به نظرت وقتی میلو قطارت را گرفت به جای این که او را کتک بزنی بهتر بود چه کار کنی؟»

بهترین راه برای مقابله با پسرتان آن است که رو به روی او زانو بزنید تا چشم هایتان در سطک سطح قرار بگیرد و برای او توضیح دهید که رفتارش نیاز به اصلاح دارد و روش درست را به او نشان بدهید. اما در چنین وضعیتی مطمئنا فرزندان حالت تدافعی به خود می گیرد و به حرفتان گوش نمی دهد.

باید مهارت های تربیتی خود را از افزایش دهید. سرزنش کودک وقتی که کار بدی از او سر می زند کار آسانی است. ولی همه کودکان به یک روش تربیتی پاسخ مثبت نمی دهند و برای این که رفتار مطلوب را از آنها ببینید باید برای هرکدام شیوه تربیت خاصی را به کار ببندید.

بعضی بچه ها حتی به یک تذکر شفاهی پاسخ مثبت می دهند. درحالی که برخی دیگر، باید نتیجه کارشان را ببینند تا متوجه رفتار بد خود شوند. مثلا کامپیوترش را خاموش کنید. جدی و محکم رفتارکردن با یک بچه و دست به عصا راه رفتن با دیگری متناقض نیست؛ درواقع، هماهنگ با نیازهای متفاوت و سبک های یادگیری است. «تنبیه باید متناسب با میزان جرم – و کودک – باشد.»

سقط، به دفع جنین از بدن مادر قبل از هفته بیستم بارداری یا دفع جنین با وزن زیر 500 گرم گفته می شود که این مساله می تواند خود به خود اتفاق بیفتد.

بیش از 80 درصد سقط ها قبل از هفته دوازدهم بارداری اتفاق می‌افتند. اگر مادر، جنین را بعد از 20 هفتگی از دست بدهد، به آن مرده‌ زایی (stillbirth) می‌گویند.

وقتی که کودک ضربان قلب پیدا می‌کند، احتمال سقط جنین به طرز چشمگیری کاهش می یابد.

عوامل افزایش دهنده سقط جنین در مادر

- سن : در زنان 40 ساله دو برابر زنان 2 ساله احتمال سقط جنین وجود دارد.

- سابقه‌ سقط جنین : زنانی که دو یا چند سقط جنین متوالی داشته اند.

- زنان دچار کم کاری تیروئید، دیابت، سلیاک، لوپوس و اختلالات وراثتی در انعقاد خون و سندرم تخمدان پلی کسیتیک.

- مصرف سیگار و الکل و مصرف بیش از چهار فنجان قهوه در روز

- اشعه ایکس که در رادیولوژی ها استفاده می شود

- سابقه داشتن نقص تولد یا مشکلات ژنتیکی

- ابتلا به لیستری، گوشک، سرخجه، سرخک، سیتومگالو ویروس، پاروو ویروس، سوزاک، ایدز و عفونت های دیگر

- فیبروم ها

- چسبندگی های داخل رحمی که اغلب به دنبال سقط های خشن و آلوده رخ می دهد.

- مشکل نارسایی دهانه رحم که به دلیل دستکاری های رحم در حاملگی های قبلی است یا به صورت مادرزادی وجود دارد

- ناهنجاری‌های کروموزومی در تخمک بارور

- استفاده از برخی داروها مثل داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDS) مثل: ایبوپروفن و آسپیرین

- قرار گرفتن در معرض سموم محیطی از جمله: گازهای بیهوشی

- خطر سقط با افزایش سن پدر، بالا می‌رود.

- وقتی پدر در معرض جیوه، سرب، و مواد شیمیایی صنعتی و آفت کش ها قرار گرفته باشد، خطر سقط بیشتر می‌شود.

- لک دیدن یا خونریزی مهبلی

- درد شکمی که بعد از اولین خونریزی شروع می‌شود.

دقت کنید که خونریزی مهبلی یا درد در اوایل بارداری، ممکن است نشانه بارداری خارج از رحم باشد.

آزمایشات لازم برای تایید سقط جنین

اگر در زمان حاملگی هر کدام از علائم سقط را داشتید، بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید.

- پزشک زنان، رحم شما را معاینه می کند تا بفهمد خونریزی از سمت گردن رحم هست یا خیر.

- ممکن است آزمایش خون برای شما تجویز کند تا مقدار هورمون hCG بارداری را اندازه بگیرد و اگر مقدار آن در خون شما رو به افزایش بود، آزمایش را در 2 تا 3 روز آینده تکرار می کند.

- اگر خونریزی یا درد شکمی داشتید و پزشکتان کمترین شکی به بارداری خارج رحمی برد، بلافاصله آزمایش آلتراسوند انجام می‌دهد. اگر هیچ نشانی از مشکل نباشد، اما همچنان لک دیدید، حدود 7 هفته دیگر یک آلتراسوند دیگر انجام خواهد داد. در این مرحله، اگر در سونوگرافی، جنینی با ضربان قلب مشاهده گردید، خطر سقط در شما کمتر است.

اما اگر همچنان خونریزی داشتید لازم است که بعدها آلتراسوند دیگری انجام دهید. اگر در سونوگرافی، جنینی با اندازه مشخص دیده شد که ضربان قلب ندارد، این به معنای آن است که جنین زنده نمانده است.

اگر کیسه جنینی یا جنین کوچکتر از اندازه مورد نظر باشند، یعنی اوضاع به آن خوبی که فکر می کردید نیست.

بسته به شرایط، باید سونوگرافی خود را طی 1 تا 2 هفته تجدید کنید و آزمایش خون دهید.

- اگر در سه ماهه دوم هستید و سونوگرافی نشان می‌دهد که گردن رحم کوتاه تر می‌شود یا در حال باز شدن است، پزشک عملی به نام سرکلاژ (Cerclage) را انجام می دهد که طی آن برای جلوگیری از سقط جنین یا زایمان پیش از موعد، گردن رحم شما را با بخیه تنگ می‌کند.

سرکلاژ بدون خطر نیست، و همه موافق نیستند که شما گزینه مناسبی برای این کار باشید.

- اگر نشانه های احتمالی سقط جنین را داشتید، پزشک استراحت در بستر را تجویز می‌کند.

- ممکن است چند هفته خونریزی خفیف یا درد شکمی داشته باشید. می‌توانید از نوار بهداشتی استفاده کنید و برای کاهش درد استامینوفن بخورید.

- به مدت یک یا چند روز دردهای انقباضی خفیف شبیه قاعدگی دارید و 1 تا 2 هفته خونریزی خواهید داشت.

- از نوار بهداشتی استفاده کنید و برای تسکین درد از ایبوپروفن یا استامینوفن استفاده کنید.

- از آمیزش زناشویی، شنا کردن، دوش گرفتن و استفاده از داروهای واژنی به مدت حداقل 1 تا 2 هفته پرهیز کنید تا زمانی که خونریزی شما بند بیاید.

- اگر به خونریزی شدید دچار شدید، یکی از نشانه های عفونت را داشتید یا احساس درد شدید داشتید، بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید.

- اگر خونریزی شما شدید است و احساس ضعف، سرگیجه، یا منگی می‌کنید، ممکن است دچار شوک شوید. در چنین شرایطی با اورژانس تماس بگیرید.

یک بار سقط کردن به معنی آن است که باز هم سقط جنین خواهید داشت؟

یک مورد سقط جنین، نشانه‌ وجود مشکلی در شما یا همسرتان تلقی نمی‌شود.

بعد از دو سقط جنین متوالی، مخصوصا اگر دارای سن بالای 35 سال یا شرایط خاص پزشکی باشید، پزشک آزمایشات ژنتیکی و خونی مخصوص برای شما تجویز خواهد کرد.

در شرایط بخصوص مثل وقتی که در سه ماهه‌ دوم سقط کنید، یا به دلیل ضعف گردن رحم، زایمان زودرس در اوایل سه ماهه سوم داشته باشید، احتمالا بعد از یک سقط شما را به متخصص زایمان پرخطر ارجاع می‌دهند تا شرایط حاملگی شما را به دقت بررسی کند.

بعد از سقط، چه زمانی می‌توان باردار شد؟

بهتر است کمی صبر کنید. چه خودبخود سقط کرده باشید و چه بافت را برداشته باشید، طی 4 تا 6 هفته بعد دوباره قاعده می‌شوید.

بعضی پزشکان می‌گویند که بعد از این مدت دوباره می‌توانید آبستن شوید، اما برخی دیگر توصیه می‌کنند که یک دوره قاعدگی دیگر را هم بگذرانید تا زمان بیشتری برای بهبود جسمی و روحی داشته باشید.

تغذیه دوران بارداری

تو دیگه تنها نیستی، الان باید به اندازه دو نفر غذا بخوری… اگه خودتم نمی‌خوای غذا بخوری، لااقل به فکر اون بچه باش…» این حرف‌ها برای خانم‌های باردار، تازگی ندارد. آن‌ها این قبیل توصیه‌ها ودلسوزی‌ها را در دوران بارداری زیاد می‌شنوند. اما مسأله این است که بسیاری از زنان باردار واقعاً نمی‌‌دانند توصیه‌هایی از این قبیل که از طرف در و همسایه و دوست و آشنا بر سرشان آوار می‌شود، چقدر درست است و چقدر نادرست؟ شما درباره این توصیه‌ها چه فکر می‌کنید؟ واقعاً آیا این قبیل اظهار نظرها ریشه علمی دارند؟ برای دریافت پاسخ این سؤالات، باید نشست پای حرف‌ متخصصان تغذیه.
 

متخصصان تغذیه می‌گویند یک خانم باردار در طول دوران بارداری‌اش باید به اندازه دو نفر مواد مغذی دریافت کند، اما آن‌ها تأکید می‌کنند که این توصیه لزوماً به معنای زیاد غذا خوردن نیست. جنین در شکم مادر، تمام مواد مغذی مورد نیازش را از مادر و از طریق بند ناف دریافت می‌کند. با این حساب، اگر مادر دچار فقر انواع ویتامین، کمبود مواد معدنی و کمبود هر ماده مغذی دیگری باشد، جنین او نیز از همان کمبودها رنج خواهد برد. اما صرف‌ نظر از نیازهای جنین، اگر مادر در طول دوران بارداری تغذیه درستی نداشته باشد، خودش بعد از زایمان به مشکلاتی از قبیل فقر آهن، کلسیم و… دچار می‌شود. متأسفانه این مسأله بین زنان ایرانی نیز شیوع زیادی دارد. آشنایی با اصول تغذیه در دوران بارداری می‌تواند از بروز مشکلاتی از این قبیل پیشگیری کند.
متخصصان تغذیه می‌گویند یک خانم جوان که در شرایط عادی، روزانه تقریباً 2100 کالری مصرف می‌کند؛ وقتی باردار می‌شود، روزانه به 2500 کالری (یعنی 400 کالری بیشتر از همیشه) نیاز خواهد داشت. نیاز این زن در دوران شیردهی نیز به 3000 کالری در روز (یعنی 900 کالری بیشتر از همیشه) خواهد رسید.

هشدار به خانم باردار- یک برنامه غذایی درست، تمام گروه‌های غذایی را شامل می‌شود: لبنیات، میوه‌ها، سبزیجات، ماهی، گوشت قرمز، تخم‌مرغ، اسیدهای چرب، کربوهیدرات (قند) و … زنان باردار باید به اندازه لازم از تمام این غذاها در سبد غذایی‌شان بهره ببرند؛ مشروط بر این‌‌که: حدود 10 درصد از کالری‌های مورد نیاز روزانه از پروتئین‌ها دریافت شود (و پروتئین‌ها اصولاً در گوشت قرمز، ماهی، لبنیات و سویا یافت می‌شوند). حدود 35 درصد از کالری‌های مورد نیاز روزانه از اسیدهای چرب دریافت شود (و اسیدهای چرب اصولاً در کره، روغن، لبنیات و آجیل یافت می‌شوند). حدود 55 درصد از کالری‌های مورد نیاز روزانه از کربوهیدرات‌ها یا قندها دریافت شود (و کربوهیدرات‌ها اصولاً در نان، برنج، سیب‌زمینی، ذرت و ماکارونی یافت می‌شوند). متخصصان تغذیه می‌گویند اگرچه در دوران بارداری نباید از غذاهای آماده (فست‌فود) و دسرهای شیرین و امثالهم به عنوان پایه اصلی یک وعده غذایی استفاده کرد، ولی هیچ لزومی ندارد که خودتان را از خوردن غذاهایی که دوست دارید، صرفاً به خاطر باردار بودن، محروم کنید. می‌توانید شربت انواع میوه‌ها را بخورید و حتی خوردن یک تکه کوچک از کیک یا شیرینی مورد علاقه‌تان هیچ ضرری برای شما یا فرزندتان نخواهد داشت. اما فراموش نکنید که همواره بهتر است میوه‌ها (به ویژه سیب، موز، هلو و زردآلو) و کمپوت میوه‌ها را در برنامه غذایی روزانه‌تان بگنجانید.

آن‌چه شما خواهید خواست- اسید فولیک، آهن، کلسیم و روی. تمام خانم‌های باردار به این 4 مورد نیاز دارند. اما چقدر و چگونه؟ در قالب غذا یا مکمل؟ کارشناسان تغذیه پاسخ می‌دهند: اسید فولیک – اسید فولیک یا همان ویتامین B9 در سه ماهه اول بارداری (و حتی از 2 ماه قبل از شروع بارداری) مورد نیاز است. این ویتامین در تشکیل و تکامل سیستم عصبی جنین نقش مهمی دارد. کمبود اسید فولیک در نخستین ماه‌های بارداری ممکن است به بیماری اسپینا بیفیدا منجر شود. این بیماری به دنبال عدم تکامل رشد مغز، نخاع و پرده مننژ بروز می‌کند و منجر به فلج شدن نوزاد می‌شود. این ویتامین همچنین می‌تواند از بروز بسیاری از ناهنجاری‌های مادرزادی مانند لب‌شکری جلوگیری کند. منابع مناسب اسید فولیک عبارتند از: جو، میوه‌ها و سبزیجات تازه، آب پرتقال، عدس، نخود و برنج. اما سوای مصرف این مواد غذایی، استفاده از مکمل اسید فولیک (روزانه 400 میکروگرم) از 2 ماه قبل از بارداری و تا انتهای 3 ماهه اول بارداری توصیه می‌شود. البته این مقدار فقط برای خانم‌هایی با شرایط عادی توصیه می‌شود و در شرایط غیر عادی حتماً نیاز است که با پزشک در مورد میزان مصرف این مکمل مشورت شود.

آهن- آهن، خون مورد نیاز برای ارسال مواد غذایی به جفت را فراهم می‌کند و یک خانم باردار در طول بارداری بیشتر از زمان عادی به آهن نیاز دارد. منابع خوب آهن عبارتند از: سبزیجات سبز (مانند کلم بروکلی و اسفناج)، توت‌فرنگی، پسته و نان.  ویتامین C جذب آهن را بالا می‌برد و به همین خاطر توصیه می‌شود همراه یا بلافاصله بعد از خوردن غذاهای حاوی آهن، ویتامین C (آبلیمو، پرتقال، گوجه‌سبز یا …) نیز مصرف شود. اما کافئین، تئین و کلسیم باعث کاهش جذب آهن می‌شوند و به همین دلیل توصیه می‌شود از مصرف چای، قهوه، ماست و شیر همراه با غذاهای حاوی آهن و حداقل تا 1 ساعت بعد از صرف این غذاها پرهیز شود.
متخصصان تغذیه به خانم‌های باردار توصیه می‌کنند که از هفته بیستم بارداری، روزانه یک قرص مکمل آهن بخورند. البته اگر خانمی تغذیه خوبی داشته باشد و در آزمایش‌هایش نیز کم‌خونی دیده نشود، ضرورتی برای مصرف قرص آهن ندارد اما چنین موردی به ندرت پیش می‌آید. در ضمن توجه داشته باشید که مصرف قرص آهن ممکن است با بروز عارضه یبوست همرا باشد.کلسیم و روی مصرف تمام مواد معدنی و به ویژه مصرف موادی مانند کلسیم و روی برای رشد جنین ضرورت دارند. اگرچه روی و کلسیم در مواد غذایی مختلف یافت می‌شوند اما در صورت نیاز به مصرف مکمل آن‌ها باید با پزشک مشورت شود. خانم‌های بارداری که تحت درمان دارویی هستند (مثلاً خانم‌هایی که دیابت یا کم‌خونی دارند) و خانم‌هایی که سابقه زایمان نوزادی با کمبود وزن را دارند، حتماً باید برای مصرف انواع مکمل‌ها و مقدار آن‌ها با پزشک خود مشورت کنند. در ضمن باید به خاطر داشته باشید که مصرف بیش از حد این مکمل‌ها نه تنها مفید نیست، بلکه ممکن است برای کودک بسیار مضر هم باشد، پس باید در مصرف آن‌ها حد اعتدال را رعایت کرد.

هر 4 ساعت یک‌بار غذا بخورید – در طول بارداری، زیاد اتفاق می‌افتد که شما خودتان گرسنه نیستید اما کودکتان گرسنه است. به همین دلیل توصیه می‌شود برنامه مشخصی برای غذا خوردن داشته باشید و صرفاً به احساس گرسنگی خودتان تکیه نکنید. بهتر است هر 4 ساعت یک‌بار غذا بخورید؛ حتی اگر حالت تهوع دارید یا بی‌اشتها هستید یا سوء هاضمه دارید یا …
هر روز باید بین 5 تا 6 وعده غذا بخورید، هر چقدر هم که این وعده‌ها مختصر باشد، اهمیتی ندارد و بسیار بهتر از آن است که روزانه 3 وعده غذا بخورید، آن هم با اشتهای زیاد و مفصل و بی‌برنامه. جنین شما برای رشد، به مصرف وعده‌های غذایی منظم و متداوم نیاز دارد.

نباید‌های تغذیه در بارداری- در طول بارداری از مصرف زیاد غذاهای حاوی ویتامین A (مانند دل و جگر) پرهیز کنید، زیرا افراط در مصرف این ویتامین با خطر آسیب‌های جنینی همراه است. از مصرف الکل جداً بپرهیزید. مطالعات متعددی نشان داده است که مصرف الکل در دوران بارداری منجر به بروز ناهنجاری‌های جسمی، ناتوانی‌های ذهنی و مشکلات روانی در کودک می‌شود.
خوردن محصولات کافئین‌دار را هم محدود کنید. تحقیقات نشان داده است که مصرف بیش از 4 فنجان چای در طول روز ممکن است در برخی موارد منجر به سقط جنین یا تولد نوزادی با وزن کم و حتی مرده‌زایی شود. کافئین اصولاً در چای، نوشابه‌ها و شکلات یافت می‌شود. می‌توانید جوشانده‌های بدون کافئین را جایگزین کنید‌. به جای این نوشیدنی‌ها بهتر است شیر، آب‌میوه‌های طبیعی و حتی خود آب به همراه چند قطره آبلیمو را به‌ عنوان نوشیدنی انتخاب کنید. در ضمن یادتان باشد که از مصرف شیر و پنیرهای غیر پاستوریزه نیز پرهیز کنید، چراکه احتمال بروز بیماری‌های واگیردار متعاقب مصرف آن‌ها وجود دارد.

چگونه از یبوست در بارداری جلوگیری کنیم؟ یبوست یکی از مشکلات شایع دوران بارداری است که متعاقب تغییرات هورمونی (مخصوصاً افزایش پروژسترون) اتفاق می‌افتد. ضمن این‌که متناسب با رشد جنین، رحم روی روده‌ها فشار می‌آورد و مسیر عبور غذا را تنگ می‌کند. مصرف قرص‌های آهن نیز مزید بر علت می‌شود و یبوست را در زنان باردار تشدید می‌کند. پزشکان و متخصصان تغذیه، توصیه‌های آسانی برای مقابله با این وضعیت دارند: تا می‌توانید، فیبر بخورید: میوه‌ها و سبزی‌های تازه، حبوبات و آلو. زیاد آب بخورید. مصرف 6 تا 8 لیوان آب در روز توصیه می‌شود. نوشیدن آب‌ آلو نیز بسیار کمک‌کننده است. از ورزش‌های سبک غافل نشوید. با 5 تا 10 دقیقه پیاده‌روی روزانه می‌توانید حرکات روده را افزایش و یبوست را کاهش دهید. اگر بعد از به کار بستن این توصیه‌ها مشکلتان رفع نشد، می‌توانید با تجویز پزشکتان از دارو استفاده کنید. هیچ دارویی را بدون تجویز پزشک مصرف نکنید، زیرا مصرف داروها در دوران بارداری، بسیار حساس و خطرناک است.

چگونه از تهوع در بارداری جلوگیری کنیم؟ تهوع یکی از مشکلاتی است که ممکن است خانم‌های باردار را شدیداً یا به طور خفیف آزار دهد. اما این‌جا هم می‌شود به کمک تغذیه مناسب با این مشکل مبارزه کرد: غذاهای کم‌چرب بخورید و از خوردن غذاهای سرخ‌کرده پرهیز کنید.
کنار رختخواب مقداری نان خشک بگذارید و قبل از بلند شدن از رختخواب مقداری از آن را مصرف کنید. گرسنه نمانید. خیلی از خانم‌ها اگر معده‌شان را با خوراکی‌های سبک پر کنند، می‌توانند تا حدی از بروز حالت تهوع جلوگیری کنند. تهوع موجب کاهش حجم مایعات بدن می‌شود. توصیه می‌شود برای جبران آن به اندازه کافی مایعات بنوشید.

رژیم گرفتن، قدغن!- رژیم گرفتن خانم‌ها در دوران بارداری برای سلامت جنینی‌ که در حال رشد است، خطر دارد. بسیاری از رژیم‌های لاغری باعث فقیر شدن بدن از نظر آهن، اسید فولیک و برخی ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز می‌شود. یادتان باشد که اضافه‌وزن یکی از بارزترین نشانه‌های سلامت در دوران بارداری است. خانم‌هایی که در دوران بارداری تغذیه خوب و مناسبی دارند و به مقدار لازم وزن می‌گیرند، نوزادهای سالمی به دنیا می‌آورند. بنابراین نگران چاق شدنتان نباشید.

به تدریج وزن اضافه کنید – به طور معمول 10 تا 12 کیلوگرم اضافه‌وزن در طول دوران بارداری طبیعی است. این وزن باید در طول 9 ماه بارداری طی 3 دوره اضافه شود: از شروع بارداری تا هفته دوازدهم، بین 1 تا 2 کیلوگرم اضافه‌وزن، طبیعی است.
از هفته 12 تا 28 بارداری، به طور متوسط باید هر هفته بین 30 تا 400 گرم به وزن خانم باردار اضافه شود. از هفته 28 تا 40 بارداری، به طور متوسط هــر ماه بین 1 تــا 3 کیلوگرم اضافه‌وزن طبیعی است.

تناسب اندام بعد از بارداری- مسأله‌ای که برای بسیاری از خانم‌ها مهم است این است که چگونه به تناسب اندام قبل از بارداری خود برسند؟ واقعیت این است که قسمت اعظم کاهش وزن مادر باید در زمان زایمان (حدود 5/5 کیلوگرم) و در دو هفته اول بعد از زایمان (حدود 4 کیلوگرم) اتفاق بیفتد. مابقی اضافه‌وزن نیز که حدود 5/2 کیلوگرم است، باید از هفته دوم تا 6 ماه بعد از زایمان کاهش یابد. البته مادرانی که قبلاً زایمان داشته‌اند، مقداری از افزایش وزن زمان بارداری خود را حفظ خواهند کرد.